Цаг уурын мэдээ > Хөдөө аж ахуйн цаг уурын тойм
ДАРХАН-УУЛ АЙМАГ ОРЧМЫН 2020 ОНЫ ХАВРЫН УЛИРЛЫН ЦАГ АГААРЫН НӨХЦЛИЙН ТОЙМ
Шинэчлэгдсэн: 2020-09-21 21:58:14
Цаг агаарын нөхцөл: Дархан-Уул аймгийн нийт нутгаар 2020 оны 03 дугаар сарын агаарын температур -2.0...-4.8 градус хүйтэн, 04 дүгээр сард 6.3...8.8 градус, 05 дугаар сард 10.4...13.2 градусаар дулаан байлаа.
Хаврын улирлын агаарын температурын дунджийг ОЖД-тай харьцуулахад 03, 04 дүгээр сард нийт нутгаар 2.0-4.8 градус, 05 дугаар сард Дархан суманд 1.2 градусаар дулаан, Шарын гол суманд 1.7 градусаар сэрүүн, Хонгор суманд дунджийн орчим байлаа.
Зураг 1. Хаврын улирлын агаарын температурын явц
2020 онд агаарын температур 00С–ыг дайрч тогтвортой дулаарсан хугацаа Дархан суманд 03 дугаар сарын 14-нд, бусад сумдын нутгаар 04 дүгээр сарын 01–нээс, 50С–ыг дайрч тогтвортой дулаарсан хугацаа 04 дүгээр сарын 1-4-ний хооронд, 100С–ыг дайрч тогтвортой 04 дүгээр сарын 24-26 наас тогтвортой дулаарсан байна.
Хүснэгт 1. Хаврын улирлын агаар, хөрсний температурын
үнэмлэхүй их, бага утгууд
|
Сумдын нэрс |
Агаарын температур,0С
|
Хөрсний температур,0С
|
|||||
|
Үнэм
лэхүй
их
|
Үнэм
лэхүй
бага
|
300С - аас дулаан өдрийн тоо
|
Үнэм
лэхүй
их
|
Үнэм
лэхүй
бага
|
400С-аас дулаан өдрийн тоо
|
||
|
04 сар
|
05 сар
|
||||||
|
Дархан
|
34.5
|
-18.9
|
3
|
58.3
|
-20.3
|
23
|
23
|
|
Хонгор
|
35.0
|
-
|
3
|
51.0
|
-
|
19
|
19
|
|
Орхон
|
34.2
|
-21.9
|
1
|
52.0
|
-25.4
|
17
|
-
|
|
Шарын гол
|
31.7
|
-22.5
|
1
|
53.0
|
-22.9
|
18
|
18
|
ОЖД-аар хаврын улирлын агаар, хөрсний үнэмлэхүй бага температур 03 дугаар сард ажиглагддаг. Энэ онд агаарын үнэмлэхүй бага температур -18.9....-22.5 градус хүйтэн, хөрсний гадаргын бага температур нийт сумдаар -20.3...-25.4 градус хүйтэн байсан.
ОЖД-тай харьцуулахад агаарын үнэмлэхүй бага температур нийт нутгаар 4.2...6.7 градус, хөрсний гадаргын үнэмлэхүй бага температурын хувьд дунджаас 5.8..8.7 градусаар тус тус дулаан байв.
Аймгийн нийт нутгаар агаарын үнэмлэхүй их температур 04 дүгээр сард ажиглагдаж 31.7...35.0 градус дулаан, ОЖД-тай харьцуулахад сумдын нутгаар 8.2...11.1 градусаар дулаан байсан.
Харин хөрсний гадаргын үнэмлэхүй их температур нь 05 дугаар сард ажиглагдсан ба 51.0....58.3 градус дулаан байлаа. ОЖД-тай харьцуулахад Шарын гол суманд 4.4 градусаар сэрүүн, Хонгор суманд дунджийн орчим, Дархан суманд дунджаас 4.4 градусаар дулаан байв.
Нийт сумдын нутгаар агаарт 30 градусаас дээш дулаан өдөр 1-4, хөрсний гадарга дээр 40 градусаас дулаан өдөр 17-23 удаа ажиглагдсан.
Агаарт болон хөрсний гадарга дээр хаврын эцсийн цочир хүйтрэл Дархан суманд агаарт 04 дүгээр сарын 23 нд, Дархан сумын хөрс, Хонгор сумын агаар, хөрсөн дээр 05 дугаар сарын 07 нд, Шарын гол суманд 05 дугаар сарын сүүлчээр ажиглагдсан.
Хүснэгт 2. Хаврын эцсийн цочир хүйтрэл ажиглагдсан хугацаа
|
№
|
Сумдын нэр
|
Цочир хүйтрэл ажиглагдсан өдөр
|
Агаарт
|
Хөрсөнд
|
|
|
Агаарт
|
Хөрсөнд
|
Температур0С
|
Температур0С
|
||
|
1.
|
Дархан
|
23/IY
|
07/Y
|
-2.0
|
-0.4
|
|
2.
|
Хонгор
|
07/Y
|
07/Y
|
-3.2
|
-0.4
|
|
3.
|
Шарын гол
|
31/Y
|
31/Y
|
-1.3
|
-1.2
|
Хаврын эцсийн цочир хүйтрэл агаарт -1.3 градус, хөрсөн дээр -1.2 градус хүрч цочир хүйтэрсэн нь Шарын гол суманд ажиглагдсан байна(Хүснэгт2).
Хур тунадас: 2020 оны хаврын улиралд 6-14 өдөр тунадас орж, Дархан суманд 29.7 мм, Хонгор суманд 50.4 мм, Шарын гол суманд 50.7 мм, Орхон суманд 19.4 мм тунадас унасан байна.
Зураг 2. Хаврын улиралд орсон хур тунадасны хэмжээ, мм
03 дугаар сард нийт нутгаар дунджийн орчим, 04 дүгээр сард ОЖД-аас маш бага, 05 дугаар сард Дархан, Орхон сумдад дунджийн орчим, бусад сумдын нутгаар ОЖД-аас ахиу, Хонгор суманд 1 дахин их тунадас оржээ.
Салхи: Хаврын улиралд салхины хурдны дундаж 2.8-3.4 м/с, үнэмлэхүй их хурд 17-21 м/с, 10 м/с-ээс дээш салхитай өдрийн тоо 03 дугаар сард нийт сумдаар 13-17 өдөр, 04 дүгээр сард 15-22 өдөр, 05 дугаар сард 13-27 өдөр тус тус ажиглагдлаа. 05 дугаар сарын 27-28 ны өдрүүдэд Шарын гол сумын нутгаар 21 м/с хүрч шуурсан ч УАА-д учирсан хохиролын мэдээ ирээгүй /Эх сурвалж ОБГ/.
Цасан бүрхүүл: 2020 оны өвлийн бэлчээрийн явуул судалгааны хэмжилтийн дүнгээр цасны дундаж зузаан Хонгор сумын Хар бэлчир, Шарын гол сумын Олон хөтөл орчмын нутгаар 16-17см, бусад нутгаар 9-14 см, дундаж нягт 0.15-0.24 гр/см3 байсан.
2020 оны 02 дугаар сар жиндүү хүйтэн бод, бог малын бэлчээрлэлтэд цаг агаарын “тааламжгүй” нөхцөл түр зуур үүссэн. 02 дугаар сарын III 10 хоногийн дунд үеэс агаарын температур буурч малын бэлчээрлэлт, мал төллөлтөнд цаг агаарын тохиромжтой нөхцөл бий болсон. Бог мал төллөх ажил 02 дугаар сарын дунд 10 хоногоос эхэлсэн.
МУ-ын ЗГ-ын 286 дугаар тогтоолын зудыг үнэлэх шалгуураар үнэлэхэд Хонгор сумын Хар бэлчир, Шарын гол сумын Олон хөтөл орчмын бэлчээр Цагаанаар зудархуу бусад хэмжилт хийсэн цэгүүдэд өвөлжилт хэвийн байлаа. Цаг агаарын байдлаас шалтгаалсан мал аж ахуйд хүндрэл учруулаагүй, малын хорогдолын мэдээ ирээгүй.
Бэлчээрийн ургамлын ургалтын байдал: Бэлчээрийн ихэнх ургамлын цухуйлтын үе шат 03 дугаар сарын 25-нд, Дархан, Хонгор сумдын талбайн ширэг улалж, зарим үетэн ургамал 04 дүгээр сарын эхээр цухуйсан. ОЖД хугацаатай харьцуулахад Хонгор суманд дунджийн орчим, бусад сумдын нутгаар 9-15 хоногоор эрт цухуйсан.
Хашаалсан талбайд хэмжсэн бэлчээрийн ургамлын ургац Дархан, Шарын гол сумын нутгаар 1.7-3.1 ц/га, ОЖД-аас 0.4-0.9 ц/га-аар бага ургац бүрдсэн. Хашаалаагүй талбайд хэмжсэн бэлчээрийн ургамлын ургац 0.7-2.1 ц/га бүрдэж, ОЖД ургацтай харьцуулахад Шарын гол сумын бэлчээрт 0.3 ц/га-аар ахиу, Дархан сумын бэлчээрт 0.3 ц/га-аар бага байна.
Ургамлын дундаж өндөр хашаалсан талбайд алаг өвсний төрлийн ургамал 4 см, үетэн ургамал 10-14 см, улалж 6 см, хашаалаагүй талбайн ургамлын дундаж өндөр 4-8 см, ургамлын ургалтын байдал сайн. 04 сарын сүүлчээр халалт ажиглагдаж зарим ургамал гандах, гэмтэл ажиглагдах нөхцөл бүрдсэн. 05 дугаар сарын дунд үеэр ахиу тунадасны нөлөөгөөр ургамлын ургалт сайжирсан.
МАА-н үйлдвэрлэлд үзүүлсэн нөлөө: Аймгийн нийт нутгаар бод мал төлөлт 88.7%-тай /05 дугаар сарын 31-ны байдлаар/. /ХХААГ/.
Онцлог: 03 дугаар сарын агаар, хөрсний үнэмлэхүй бага температур нь ОЖД-аас 6-9 градусаар дулаан, 04 дүгээр сарын сүүлчээр халалт ажиглагдаж хөрсөн дээр 51.0-55.9 градус хүрч халсан нь ургамлын өсөлтөнд дулааны дарамт үүсч ургалт түр зуур зогсонги байдалд орсон. Хур тунадас 04 дүгээр сард ОЖД-аас маш бага орсон.
Хаврын сарууд салхи шуурга ихтэй, өдөр шөнийн температурын хэлбэлзэл ихтэй байсан хэдий ч мал хаваржилтын байдал хүндрээгүй, бэлчээрлэлт саатсан хоногийн тоо байхгүй. МАА-д ямааны ноолуур самнах, мал ногоолуулах, бог, бод мал төллөх ажил явагдсан.
Товчилсон үгийн тайлбар: ОЖД- олон жилийн дундаж
ТОЙМ БОЛОВСРУУЛСАН:
ХААЦУ-ЫН ЕРӨНХИЙ ТЕХНОЛОГИЧ М.АРИУНБУЯН
Холбоотой мэдээний жагсаалт
Цаг уурын мэдээ
Онцлох мэдээ
2019/05/07
ДАРХАН-БОРОО ЭКСПЕДИЦИЙН ТАЙЛАН
2018/03/27
Дархан сум шар усны үер
2017/12/19
МЭДЭГДЭЛ
2020-09-24
Дархан хот
11 цаг
10
50
O
CF
Үзэгдэлгүй
1 м/с
ӨНӨӨДӨР
18
64.4
O
CF
Багавтар үүлтэй
5 м/с
