ДАРХАН-УУЛ АЙМГИЙН 2017 ОНЫ 8 ДУГААР САРЫН УУР АМЬСГАЛЫН ТОЙМ

Агаар ба хөрсний температур: Дархан-Уул аймгийн нийт нутгаар 8 дугаар сард агаарын температурын дундаж 16.5-18.0 градус дулаан буюу Дархан, Хонгор, Орхон сумдын нутгаар УАД-ийн орчим дулаан, Шарын гол суманд УАД-аас 1.3 градусаар сэрүүн байв.

Агаарын үнэмлэхүй их температур Хонгор суманд 32.1 градус дулаан, үнэмлэхүй бага температур Шарын гол суманд  -0.7 градус сэрүүн байв. Агаарт 30 градусаас дулаан өдөр  Дархан, Орхон сумдад 7 өдөр, Хонгор суманд 8 өдөр, Шарын гол суманд 3 өдөр тус тус ажиглагдсан.

Хүснэгт 1. Агаар, хөрсний температур

Сумдын нэрс	Агаарын температур 0C				Хөрсний температур 0C
	Дундаж	Үнэмлэхүй их	Үнэмлэхүй  бага	300C-аас дулаан  өдөр	Дундаж	Үнэмлэхүй их	Үнэмлэхүй бага	400C-аас дулаан өдөр
Дархан	18.0	31.2	1.8	7	24.0	60.2	0.4	20
Шарын гол	16.5	31.5	-0.7	3	20.4	60.0	-1.0	16
Орхон	17.7	31.6	0.1	8	22.2	55.5	-0.2	17
Хонгор	17.7	32.1	1.7	10	21.6	58.1	0.4	16

Бэлчээрийн ургамлын ургац: Бэлчээрийн ургамлын хашаалаагүй талбайн ургац Дархан суманд 3.0 ц/га, Хонгор суманд 1.4 ц/га, Орхон суманд 5.9 ц/га, Шарын гол суманд 1.4 ц/га бүрдээд байна. УАД ургацтай харьцуулахад  Орхон суманд 1.3 ц/га –аар их, бусад сумдад 0.3-2.8 ц/га –аар бага байна. Бэлчээрийн ургамлын хашаалсан  талбайн ургац 5.0-16.0 ц/га буюу УАД  ургацтай харьцуулахад  Дархан суманд 1.6 ц/га их, Шарын гол суманд 5.0 ц/га бага ургац  бүрдээд байна.  

Таримал ургамлын судалгаа: .Хонгор суманд тариалсан судалгааны 6-р бригад, Цайдам, Алтангадасын талбайнуудын буудай бүрэн бололтын үе шат жигдэрсэн. Аарцан бололтын үе шат жигдрэх үед буудайн бүрдцийн үзүүлэлтийг  тодорхойлоход:  Цайдамын талбайд: 1м² талбайд үртэй иш 210 ш,  хөгжсөн түрүүнцэр 11/2 ш, үрийн тоо 20 ш, 1000 үрийн жин, гр 40,5, үрийн ургац талбайд 9.5 ц/га,  6-р бригадын талбайд: 1м² талбайд үртэй иш 228 ш,  хөгжсөн түрүүнцэр 13/2 ш, үрийн тоо 24 ш, 1000 үрийн жин 37.1 гр, үрийн ургац талбайд 11.5 ц/га, Алтангадасын талбайд: 1м² талбайд үртэй иш 231 ш,  хөгжсөн түрүүнцэр 14/1 ш, үрийн тоо 25 ш, 1000 үрийн жин 38.0 гр үрийн ургац талбайд 13.9 ц/га тодорхойлогдсон. Буудайн дундаж өндөр 42-56 см, түрүүний урт 7-9 см  Атарын төмсний талбай, Хонгорын талбайн төмс иш навчны хагдралтын үе шат жигдэрч, болц гүйцсэн. Хонгорын төмсний дундаж өндөр 38 см. Төмсний бүтээгдэхүүнт үзүүлэлтийг  24 бутанд тодорхойлоход Атарын талбайд 1 бутны булцууны дундаж тоо 18 ш,   бутны булцууны дундаж жин 914.6 г, хэвийн хэмжээтэй булцууны хувь 32.6 %, газрын дээрхи хэсгийн тооцоот жин 165.3 ц/га байлаа.

Жимсний модны ургалтын байдал: Үхрийн нүд, чацарганы модны үр жимс боловсролтын үе шат жигдэрч, жимс хураах ажил эхэлсэн. Ургалтын байдал сайн. Чацарганы моджилтын ургалтын байдал сайн, мөчрийн урт дунджаар 21 см байна.  Чацарганы 1 модны ургац 10.0 кг, биологийн ургац 112.0 ц/га.

Хортон шавжийн ажиглалт: Дархан-Уул аймгийн нийт сумдаар 8 дугаар сарын 25 ны байдлаар  бэлчээрийн ургамлын хортон царцааны ажиглалтаар  1м² талбайд 2-4 ш царцаа тоологдож, төрөл зүйлийн хувьд Тоонолжит, Сибирийн, Барабений таршаа, Бараан далавчит зэрэг царцаа ажиглагдсан.

Хөрсний чийгийн нөөц: Хөрсний ашигтай чийгийн нөөцийг 8-р сарын 28 нд  тодорхойлсон дүнгээр Хонгор сумын буудай, уринштай  талбайд  дараах үзүүлэлттэй байна.

Хөдөө аж ахуйд үзүүлсэн нөлөө:  Дархан-Уул аймгийн нутгаар  бороо 1-р арав  хоногт  Шарын гол суманд УАД-ийн орчим, бусад сумдад УАД-аас ахиу,  2-р арав хоногт Дархан суманд УАД-ийн орчим бусад сумдад УАД-аас ахиу, 3-р арав хоногт 5-6 өдөр бороо орсон. Борооны нөлөөгөөр ган тайлагдаж, ургац нэмэгдэх таатай нөхцөл бүрдсэн. Гэвч тариа хураалт болон хадлан тэжээл бэлтгэх ажил 1-2 хоног саатаж тааламжгүй нөлөөлсөн. Хадлан тэжээл бэлтгэх ажил 2-р арав хоногоос эхэлсэн. Газар тариаланд 2-р арав хоногоос буудайн ангилан хадалт, 3-р арав хоногоос  шууд хураалт эхэлж, хүнсний ногоо хураах ажлууд үргэлжлэн  явагдаж байна. Бүх сумдаар бог мал хээлтүүлэх ажил үргэлжилж, малын усан хангамж, тарга хүч сайн байна.